۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

همان‌ طور که اشاره شد امروزه نحوه استفاده از دارایی های نامشهود تأثیر بسیار مهمی بر موقعیت و بقای سازمان‌ها دارد به طوری که این موضوع باعث به وجود آمدن حوزه مطالعاتی و تحقیقاتی جدیدی در مدیریت شده است. مار^[۱] و همکارانش دلایلی را برای توجه و اندازه گیری سرمایه فکری برشمردند که عبارت است از :

 

۱- کمک رساندن به سازمان‌ها برای تنظیم استراتژیها

 

۲- ارزیابی اجزای استراتژی ها

 

۳- کمک به تصمیمات گسترش و تنوع آن ها

 

۴- استفاده از نتایج اندازه گیری سرمایه های فکری به عنوان مبنایی برای جبران خدمات.

 

۵- اندازه گیری ارزش و عملکرد شرکت‌ها^[۲].

 

۶- هم چنین اندازه گیری سرمایه فکری به طور کامل و دقیق، می‌تواند ارزش و عملکرد شرکت‌ها را اندازه گیری کند چون در یک جامعه مبتنی بر دانش ، دانش بخش مهمی از ارزش یک کالا و نیز بخش مهمی از ثروت یک شرکت را تشکیل می‌دهد، و در نهایت باید گفت که شرکت‌ها نه تنها نیاز دارند تا دارایی های نامشهود خود را شناسایی ، اندازه گیری و مدیریت کنند، بلکه باید همواره سعی کنند تا این دارایی های نامشهود را به طور مستمر بهبود بخشند. سازمان هایی که نتوانند دارایی های دانشی خود را به طور مستمر ارتقاء دهند بقاء خود را با خطر از دست دادن فنای خود مبادله می‌کنند. اگرچه ما قادر به اندازه گیری دقیق این سرمایه ها نیستیم ولی حداقل با توجه به آن ها و اطلاع از نقش آن ها در عملکرد سازمانی سازمان ها به اهمیت سرمایه گذاری بر این دارایی هایی پی خواهیم برد.

هم چنین با توجه به اهمیت روزافزون سرمایه فکری به عنوان عاملی جهت بهبود عملکرد شرکت‌ها هدف این پژوهش بررسی رابطه بین مقیاس سرمایه فکری –که ‌بر اساس ۶ مدل مورد محاسبه قرارگرفته است.

 

۱-۴- اهداف انجام تحقیق

 

اهداف کاربردی:

 

سرمایه فکری به عنوان شاخصی خارج از صورت‌های مالی می‌تواند یکی از شاخص های مهم در تصمیم گیری سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران مدنظر قرار گیرد.

از جمله اهداف کاربردی تحقیق نشان دادن اهمیت سرمایه فکری به ذینفعان صورت های مالی شرکت می‌باشد تا منجر به اخذ تصمیمات بهتر و دقیقتر مالی ‌در مورد شرکت ها از سوی سرمایه گذاران ، خود شرکت ها، اعتبار دهندگانو غیره شود و نیز سهام‌داران باید بدانند که سرمایه فکری و نیروی انسانی تنها منابعی هستند که نقطه پایانی ‌در مورد بهره وری آن ها وجود ندارد و استفاده مطلوب از آن ها می‌تواند منجر به افزایش سود شود.

۱-۵-اهداف اصلی تحقیق:

 

مهمترین اهداف انجام این تحقیق را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:

 

۱- شناسایی انواع دارایی های نامشهود، طبقه بندی آن ها و روش های اندازه گیری آن ها

 

۲- بررسی تأثیر سرمایه های فکری ‌بر ریسک کل و ریسک سیستماتیک

 

۳- بررسی میزان سرمایه انسانی

 

۴- بررسی میزان سرمایه ساختاری

 

۵- ارائه راهکارها و پیشنهادات لازم برای بهبود سطح این سرمایه های فکری

 

۱-۶- فرضیه های تحقیق

 

برای پاسخ به سؤال های تحقیق فرضیه های زیر تدوین گردید:

 

۱-فرضیه اصلی اول : بین سرمایه فکری و ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی اول: بین سرمایه فیزیکی و ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی دوم: بین سرمایه ساختاری و ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی سوم: بین سرمایه انسانی و ریسک سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

۲-فرضیه اصلی دوم: بین سرمایه فکری و ریسک غیرسیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی اول: بین سرمایه فیزیکی و ریسک غیر سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی دوم: بین سرمایه ساختاری و ریسک غیر سیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

فرضیه فرعی سوم: بین سرمایه انسانی و ریسک غیرسیستماتیک در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط وجود دارد.

 

۱-۷-قلمرو تحقیق

 

قلمرو تحقیق، چهارچوبی را فراهم می کند تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار باشد.

 

۱-۷-۱- قلمرو مکانی تحقیق

 

این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (بازار سرمایه ایران) را مورد بررسی قرار می‌دهند.

 

۱-۷-۲- قلمرو زمانی تحقیق

 

دورۀ زمانی این پژوهش، ۵ ساله از ابتدای سال ۱۳۸۷ تا انتهای سال ۱۳۹۱ است.

 

۳-۷-۱- قلمرو موضوعی تحقیق

 

در این پژوهش ، بررسی و سنجش سرمایه فکری، موضوعی است که مورد کنکاش قرار می‌گیرد و در حوزه مدیریت سرمایه گذاری قابل بحث است.

 

۱-۸- تعریف واژه ها و اصطلاحات

 

سرمایه فکری: در سال های اخیر پژوهش های متعددی درخصوص سرمایه فکری صورت گرفته و این پژوهش ها منجر به چارچوب های متفاوتی جهت تعریف ، طبقه بندی و اندازه گیری آن شده است. آنچه تمامی نویسندگان ‌در مورد آن اتفاق نظر دارند این است که سرمایه فکری ارزش ناملموس یک سازمان را نمایش می‌دهد و تمامی تعاریف بر این اصل استوار است که سرمایه فکری، مجموع دارایی های ناملموس سازمان اعم از دانش (بخشی از سرمایه انسانی)، سرمایه ساختاری، سرمایه ارتباطی ، سرمایه سازمانی، سرمایه داخلی و سرمایه خارجی است (جعفری و رضایی نور، ۱۳۸۵، ۴۲)^[۳].